آیا اعتبار و اهمیت رمضان به اسمش بود؟ یا ارزش و منزلتش به آب و هوای خاص این ماه؟ حال آنکه رمضان از ماه‌های قمری بوده و پیوسته در چرخش و در طول عمر انسان به همه نوع آب و هوا تعلق می‌گیرد سرد، گرم، معتدل، بارانی، برفی و... همانگونه که اعتبار و فضل مکه برسایر شهرها به دلیل آب و هوا و یا خاک خاص آن منطقه نیست، فضل رمضان نیز برسایر ماه‌ها به خاطر نام و نشان و آب و هوای خاص آن زمان نیست. اگر مکه با و جود آب و هوای خشک و گرم و سوزاننده در مقابل شهرهای خوش آب و هوا و معتدل و سرسبز فضیلت و برتری یافته که خدای متعال به آن قسم یاد می‌کند علت در چیست؟
مکه محل استقرار کعبه قبله‌ی مسلمانان و توجه حجاج به منظور ادای فریضه‌ی حج است، محل آغاز نزول و حی و تولد اسلام و پیامبر اسلام( صل الله علیه و سلم)، تمامی مسلمانان به هنگام ادای نماز به آن سو توجه می‌کنند، سفر به آنجا برای تمامی مسلمانان در صورت فراهم بودن استطاعت مالی و جسمی و اجب است، غسل کردن قبل از و رود به آنجا سنت است و... تمامی این فضایل و خواص و یژه تنها به شهر مکه تعلق دارند و حتی به مدینه، شهر پیامبر( صل الله علیه و سلم) تعلق ندارند، بنابراین ارزش و اعتبار مکه را نوع خاک و آب و هوا و سنگ‌ها و کوه‌هایش به ارمغان نیاورده‌اند بلکه شرف و فضل این شهر متعلق به حوادث و اتفاقاتی است که از آنجا نشأت گرفته، به عباداتی که خاص این مکان‌اند و تنها در این مکان انجام می‌گیرند همچون طواف کعبه، سعی بین صفا و مروه و... در نتیجه علت فضل و برتری رمضان بر سایر ماه‌های سال را نیز چنین باید جستجو کرد.
اگر رمضان بر سایر اوقات و ماه‌های سال برتری یافته علتش عباداتی است که خاص این زمان‌اند و نیز نزول قرآن در این ماه در لیله القدر می‌باشد. اهل رمضان بودن در ماه مبارک رمضان و نیز مقید گشتن به عبادات و آداب خاصش، فضل و توفیقی است ازجانب خدای متعال و تنها نصیب کسانی می‌گردد که با فراهم کردن اسباب کسب این فضایل خود را خواهان و مشتاقش معرفی می‌کنند.
رمضانی بودن کاری است سخت و دشوار که همتی بلند و و الا را می‌طلبد اما رمضانی ماندن کاری است سخت‌تر و دشوارتر و خواهان همتی بلند ترو و الاتر و مقصد اصلی نخوردن و نیاشامیدن، بدانیم که اگر در ماه مبارک رمضان توفیق خدای متعال شامل حالمان گشت و با نهایت سعی و تلاش و اخلاص به انجام عبادات و فرامین الهی در کنار جمع روزه داران پرداخته و در حد توان خود به تقوای مورد نظر خدای عزوجل دست یافتیم حفظ و پاسداری از آن کاری است بس دشوار و طاقت فرسا و نیازمند استقامت و پایداری، شب نخفتن‌ها باید کشید و فداکاری‌ها باید کرد در پاسداری و حفاظت از این ثمره‌ی ارزشمند.
چگونه رمضانی بمانیم؟ عبادت‌های مؤمنان در ماه مبارک رمضان را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
دسته اول عباداتی همچون روزه‌ی و اجب یک ماه، نماز تراویح، اعتکاف ده روز آخر رمضان، احیای شب‌های قدر، زکات فطر، خواندن قنوت در نماز وتر نیمه‌ی دوم رمضان دسته دوم عباداتی همچون تلاوت روزانه‌ی قرآن، استغفار، توبه، ذکر، دعا و نیایش، صداقت در کلام و رفتار، رعایت ادب و احترام رفتاری و کلامی، خواندن نمازها به صورت جماعت، نماز شب، حضور در مجالس موعظه و تفسیر و احادیث، حفظ قرآن، خواندن اذکار صبحگاهی و شامگاهی، دادن صدقه و انفاق، عمران و آبادانی مساجد و... با نگاهی دقیق متوجه می‌شویم که عبادات دسته‌ی اول مقید و خاص ماه مبارک رمضان‌اند و با اتمام رمضان آنها نیز پایان می‌یابند و اگر به صورت عمدی و در هر زمانی غیر از ماه رمضان انجام گیرند قابل قبول نبوده و حتی فاعل آنها بدعت گزار در دین شناخته می‌شود به طور مثال اگر یکی ازشب‌ها را به نیت احیای شب قدر شب زنده داری کند هیچ اجر و پاداشی به او تعلق نمی‌گیرد و یا اگر بقیه‌ی شب‌های سال را بعد از نماز عشاء نماز تراویح بخواند از او پذیرفته نمی‌شود و یا اگر در نمازهای و ترش قنوت بخواند مأجور نخواهد بود و یا اگر یک ماه پشت سرهم را هم روزه بگیرد و... چرا که پیامبر اکرم( صل الله علیه و سلم) در باره‌ی بدعت‌ها چنین می‌فرمایند: الف: عن ام المؤمنین ام عبدالله عايشه( رضی الله عنها) قالت: قال رسول الله: "من احدث فی امرنا هذا ما لیس منه فهو رد" رواه البخاری و مسلم.
: روایت است از مادر مؤمنان مادر عبدالله، عایشه( رضی الله عنها) که گفت: رسول خدا( صل الله علیه و سلم) فرمودند: "هرکس در امر- دین – ما چیزی پدید آورد که از آن نیست، آن چیز مردود است
" ب: "خیرالحدیث کتاب الله و خیر الهدی هدی محمد( صل الله علیه و سلم) و شر الامور محدثاتها و کل محدثة بدعة و کل بدعة ضلالة و کل ضلالة فی النار" رواه مسلم.
: بهترین کلام کتاب خداست و بهترین هدایت هدایت محمد( صل الله علیه و سلم) می‌باشد و بدترین کارها – در امور دین- پدید آمده‌ها هستند و هر تازه پدید آمده‌ای بدعت است و هر بدعتی گمراهی و هر گمراهی در آتش است.
اما عبادات دسته دوم خاص ماه رمضان نیستند و در هر زمانی غیر از ماه رمضان هم انجام پذیرند در صورت خالص بودن و در چهار چوب شرع قرار داشتن مقبول‌اند و اجر و پاداش خدای عزوجل به فاعل آنها تعلق می‌گیرد. خواندن نمازها به صورت جماعت، در مسجد نماز خواندن و نماز شب فضیلت‌هایی هستند که دربشان در تمام طول سال بر روی مشتاقانشان باز است و مؤمن می‌تواند با سعی و تلاش و نیز فراهم کردن اسبابشان فاعل آنها شود و حصول اجر و پاداششان را انتظار بکشد. تلاوت قرآن و تفکر و تدبر در آن عبادتی است که مقید به زمان نبوده و در هر ساعت از شبانه روز و یا در هر روز از سال که باشد مقبول و توصیه شده هرچند که سحرگاهان بهترین زمان تلاوتش است. خواندن و مداومت براذکار صبحگاهی و شامگاهی عبادتی است که مؤمن حقیقی صبحگاهان و شامگاهانش را با آنها آغاز کرده و اینگونه پیوسته در اظهار بندگی به سر می‌برد و خود را در حفاظت خاص خدای متعال قرار می‌دهد. پرداخت صدقه و انفاق به صورت شایسته و با رعایت آداب خاص خودش عبادتی است که در تمام طول سال خواستار تداوم و استمرا و تکرارمی باشد چرا که نیازمندان و فقرا و مساکین محدود به ماه رمضان نیستند و در بقیه‌ی ماه‌های سال هم محتاج و نیازمند صدقه و انفاق منفقین هستند هر چند که ماه رمضان ایشان را بهتر و بیشتر به ثروتمندان و از نعمت برخورداران متذکر می‌شود. عمران و آبادانی مساجد عبادتی است پر فضیلت و با توجه به آیات 17و18 سوره‌ی توبه و ظیفه‌ی مؤمنان و ایمان داران به خدا و روز آخرت و اقامه کننده‌گان و برپادارنده گان نماز و دهنده گان زکات و نیز تقوا پیشه گان، آنانی که خشیت خدای متعال را در دل می‌پرورانند، شرکت در نمازهای جماعتی که در مساجد اقامه می‌شوند نوعی از عمران و آبادانی مساجد است چرا که مشاهده‌ی صفوف نماز گزارن در کنارهم و در حال عبادت خدای عزوجل لرزه بر اندام دشمنان دین می‌افکند و بر اقتدار و عزت مسلمانان می‌افزاید و نیز مسلمانان را به هم نزدیکتر می‌گرداند و میانشان انس الفت بیشتری می‌افکند.
حضور در مجالس موعظه و تفاسیر و احادیث و علوم مرتبط به قرآن و شرع از ضرورت‌های حیات دینی هر فرد مسلمانی است تا بهتر و درست‌تر و آگاهانه‌تر امر و فرمان بندگی به جای آورد و نکات اخلاقی را که لازمه‌ی زندگی مؤمنانه‌ی اویند و هر از چند گاهی آنها را فراموش کرده و تعطیل می‌گرداند دوباره متذکر شود و در نزد او رونق گیرند. اذکار، استغفار و توبه هم عباداتی‌اند که هر زمان بسترشان فراهم شد باید به آنها اهتمام و رزید و از آنها غافل نبود، تمام ساعات و لحظات زندگی انسان مؤمن می‌تواند پراز خیر و برکت و عبادت شود با گفتن ذکرهنگام بیدارشدن از خواب، خارج شدن از منزل، رفتن جلوی آینه، سوار شدن بر ماشین، قبل از غذا، پس از غذا و...
دعا و نیایش و خلوت کردن با خدای متعال نیاز روحی و روانی هر مؤمنی است، روح و روان آدمی همچون جسم او نیازمند رسیدگی و تقویت و تغذیه، قطعا رسیدگی به جسم و تغذیه‌ی مناسب و سالم جسم در برنامه‌ی هر شخصی قرار دارد همانگونه که با نهایت دقت و حساسیت هر غذایی را مناسب رشد جسممان نمی‌دانیم و به پاک‌ها و مغذی‌ها اهمیت می‌دهیم نباید از رشد و پرورش روحمان نیز غافل شویم و به همان میزان حساسیت و دقت و نظم و ترتیب عمل کنیم و با قطع و یا سر موقع نرساندن غذایش به او ظلم نکنیم و این در حالیست که به فرمایش پیامبر( صل الله علیه و سلم) دعا و نیاش و خلوت کردن با پروردگار متعال مرکز و هسته‌ی عبادات است.
با دقت در دسته بندی عبادات ماه مبارک رمضان پر و اضح و روشن است که عبادات دسته‌ی اول اگر صحیح و با دقت و اهتمام کافی انجام گرفته باشند تداوم و استمرار بر عبادات دسته‌ی دوم را در طول سال به دنبال خواهند داشت. اگر انسان مؤمن می‌تواند به منظور پیروی از فرمان الهی و به قصد به دست آوردن رضایت خدای متعال یک ماه از خوردن و آشامیدن حلال‌ها ازطلوع فجر تا غروب خورشید حذر کند، ده روز آخر از ماه رمضان را در مساجد در اعتکاف به سر برد، شب‌های قدر را شب زنده داری کند و... قطعا بعد از رمضان هم می‌تواند عباداتی چون نماز شب، تلاوت قرآن، اذکار، صدقه و انفاق و... را که مقید به یک ماه تمام نمی‌باشند و سختی و مشقت چندانی را نیز به دنبال ندارند انجام دهد.
رمضانی بمانیم
اگر ترس و اضطراب باطل شدن و یا کم اجر و ثواب گشتن روزه ما را از باطل گویی، زیاده گویی و بیهوده گویی برحذر داشت، پاهایمان را از رفتن به سمت و سوی گناهان زنجیر کرد، قفلی بر دهان‌هایمان زد، نگاه‌ها یمان را فرو افتاده و دست‌هایمان رامنفق ساخت و دل‌هایمان را به هم نزدیک و پر از مهر و عطوفت نسبت به یکدیگر ساخت و خیر خواه امت شدیم، دست‌هایمان را به در گاه خدای متعال بلند گرداند، و چشمانمان را گریان و زاری ساخت و زبان‌هایمان را مستغفر و... فراموش نکنیم که آن روزه را به قصد جلب رضایت خدایی گرفتیم و بر آن مواظبت کردیم که حرمت‌هایش بسیار و سیع و گسترده‌اند و تنها به روزه‌ی ماه رمضان ختم نمی‌شوند، خدایی که حصول اجر و پاداش روزه‌هایمان را از او توقع داریم حریم‌ها و حرمت‌هایی دارد که باید حفظ شوند چه رمضان باشد و چه غیر رمضان. با تمام شدن ماه رمضان بندگی خالصانه‌ی بنده‌گان مؤمن حقیقی تمام نمی‌شود بلکه آنها بیدارتر، هوشیارتر و باتقواتر می‌شوند و نسبت به حفظ حرمت‌های پروردگار عزوجل حساس‌ترو جدی‌تر.
اگر بعد از ماه مبارک رمضان تلاوت روزانه‌ی قرآن را مرتب و منظم انجام نداده و قرآن‌ها را کناری گذاشتیم، اگر خواندن اذکار صبحگاهی و شامگاهی را فراموش کردیم، اگر صدقه و انفاق را پشت گوش انداختیم، اگربه دعای سر بلندی و عزت و اقتدار برای مسلمانان اهتمام نداده و بی‌تفاوت بودیم، اگر توبه و استغفار برگناهان و تقصیرات را ناچیز شمرده و به امروز و فردا انداختیم، اگر نماز شب را اقامه نکردیم، اگر از حضور در مجالس موعظه و تفسیر و احادیث دوری گزیدیم، اگر از فقیر و یتیم و مسکین دستگیری نکردیم، اگر قفل زبان‌هایمان را باز کردیم و زنجیر پاهایمان را پاره، اگر مساجد را ترک گفته و در طول روز حداقل یکی از نمازهایمان را در آن اقامه نکردیم، اگر نمازهایمان را سر وقت و با کیفیت نخواندیم، اگر در رعایت ادب و احترام و برخورد درست بابزرگترها نکوشیدیم، اگر به صداقت و راستی در رفتار و گفتار پایبند نماندیم، اگر صله‌ی رحم را قطع کردیم و... در حقیقت بهره‌ای از رمضان نبرده‌ایم و دهان‌هایمان را بسته نگه داشته و تشنگی و گرسنگی کشیدیم در حالیکه طبق فرمایش نبوی خدای متعال نیازی به نخوردن و نیاشامیدن بنده گان ندارد، معاذالله در حقیقت حرمت نخوردن و نیاشامیدن خود را نگه داشته‌ایم نه حرمت امر و فرمان الهی را و حال آنکه هر ساله دوره‌ی یک ماهه‌ی رمضان با هدف دستیابی به تقوای خدای متعال و ملکه گشتن رعایت تمامی حرمت‌های خدای متعال در طول سال بر گزار می‌شود.
نظرات